آموزش ریتم خوانی سنتور

برای آموزش ریتم خوانی سنتور باید بدانیم که موسیقی با دو بال ملودی و ریتم در حرکت است. به همان اندازه که ملودی ارزشمند است. ریتم نیز در این اتفاق سهم دارد. برخلاف تصور هنرجویان موسیقی، بیشتر مشکل یادگیری در نت خوانی به درک ریتم شناسی برمی‌گردد نه ملودی و شناخت نت های ساز و آشنایی با آن‌ها روی خطوط حامل.

دکتر فریبرز حمیدی در کتاب ریتم شناسی جامع مفصل به این موضوع می‌پردازد که اکثر علاقه‌مندان و هنرجویان موسیقی که حتی چند سال به تحصیل و یادگیری ساز و نت مبادرت می‌ورزند، از نواختن قطعات جدید عاجزند و در حقیقت این زبان را به خوبی فرانگرفته اند و بیشتر می‌توانند قطعات از قبل تعیین شده را با نگاه کردن به نت آن ها اجرا نمایند. دلیل آن عدم آشنایی جدی و درست با ریتم شناسی است.

مبحث متر و ریتم، به صورت مفصل در پکیج آموزش تئوری موسیقی جامع با تدریس دکتر فریبرز حمیدی برای یادگیری هرچه بهتر شما عزیران، ارائه می‌شود.

ریتم در لغت و متروریتم

ریتم در لغت به معنای قاعده، روش، اندازه کردن، وزن و … است و در اصطلاح موسیقی به معنی توالی ضربه‌های آهنگ برای ایجاد توازن در ملودی و صدای موسیقی است.

مبحث متروریتم یکی از مهم‌ترین مطالب تئوری موسیقی بنیادی است، برای همین آگاهی از این حوزه‌ها برای هنرجوی موسیقی الزامیست.

اما این به این معنا نیست که برای شروع یادگیری ساز، باید ابتدا تمام موارد را فرا بگیریم و سپس نوازندگی را آغاز کنیم. آنچه حائز اهمیت هست، بهره‌مندی از ریتم‌های کاربردی در حین نوازندگی و درک مفاهیم متر و ریتم در حین نوازندگی است.

پس هنرآموز باید توجه داشته باشد که این مباحث به شکلی ساده و قابل فهم به شکل پله پله (از طریق دروس ابتدایی سنتور) به هنرجو آموزش داده شود.

ریتم های سنتور

در مقاله آموزش ریتم خوانی سنتور، سعی داریم در خلاصه‌ترین حالت ممکن اطلاعاتی مفیدی را در اختیار هنرآموزان عزیز قرار دهیم تا برای تمامی شما عزیزان در هر سطحی مفید واقع شود.

1.کشش ها:

کشش‌های متداولی که لازم هست از نسبت آن‌ها آگاه باشیم کشش های زیر هستند:

گرد، سفید، سیاه، چنگ، دولاچنگ، سه لاچنگ (و کوچک تر)

که به ترتیب ارزش کشش‌ها نصف می‌شود (اگر گرد را 1 فرض کنیم، سفید ½، سیاه 1/4، چنگ 1/8، دولاچنگ 1/16 و … به دست می آید)

در مبحث متر، مفهوم کشش به دست آمده از عدد مخرج، بر حسب این اعداد شکل گرفته است.

( به طور مثال عدد 4 در مخرج، کشش سیاه را نشان می‌دهد.)

در صورتی که رو به روی هر یک از کشش‌های گفته شده، نقطه‌ای قرار بگیرد، نصف ارزش زمانی آن کشش به خود آن کشش اضافه میشود (به طور مثال : سفید نقطه دار = سفید + سیاه = 2 سیاه + سیاه = 3 سیاه)

گرد نقطه دار، سفید نقطه دار، سیاه نقطه دار، چنگ نقطه دار، دو لاچنگ نقطه دار و … که به ترتیب ارزش کشش ها نصف می‌شود (یعنی گرد نقطه دار = 2 سفید نقطه دار ، سفید نقطه دار = 2 سیاه نقطه دار ، سیاه نقطه دار = 2 چنگ نقطه دار و …)

آنچه در اینجا اهمیت دارد، قابلیت تقسیم‌بندی  کشش‌ها به 3 قسمت است. (دقیقاً مانند توضیح مثال)

نکته عملی:

برای اینکه بتوانیم هر ریتمی را بخوانیم، باید به نسبت کشش ها مسلط باشیم و آن هارا به کوچک ترین واحدی که در آن قطعه تسلط داریم، تقسیم کنیم ( اگر در قطعه ای کشش های چنگ زیادی داریم و در عین حال کشش های سیاه هم داریم ، باید کشش سیاه را به 2 کشش چنگ تقسیم کنیم و بشماریم تا از خطای ریتمیک جلوگیری کنیم ، اما اگر یک دولاچنگ در قطعه دیده شد ، لازم نیست کل قطعه به دولاچنگ تقسیم شود ، بلکه میتوانیم با نصف کردن چنگ به آن کشش دست پیدا کنیم)

2.فیگور های ریتمیک:

برای ایتکه بتوانیم سریع تر ریتم خوانی کنیم ، لازم است به فیگور های ممکن و معمول در متر های ساده و ترکیبی مسلط باشیم.

در ساده ترین تعریف متر، میتوانیم متر های ساده را متر هایی با پایه ی  ذاتا 2 قسمتی  و متر های ترکیبی را با پایه ذاتا 3 قسمتی فرض کنیم .

(هر چند در دیدگاه های دیگر مانند اسپاسبین ، متر ساده را حضور 1 ضرب قوی در الگو تکرار شونده تعریف می‌کنند و متر ترکیبی را در حقیقت ترکیبی از ضرب‌های قوی (ترکیبی از مترهای ساده) تصور می‌کنند (که در این حالت متر 4/4 به نوعی ترکیبی قلمداد میشود اما حالتی دوگانه دارد)، اما برای کاربردی بودن مطلب در این بخش به دیدگاه رایج در ایران از نگاه کتاب هایی مانند تئوری موسیقی کمال پور تراب و پرویز منصوری بسنده میکنیم)

در صورت تسلط بر این بخش، میتوانیم در مترهای لنگ ( که به نوعی ترکیبی از مترهای ساده و ترکیبی هستند) نیز تسلط پیدا کنیم.

در اینجا ما جدولی برای شما قرار خواهیم داد تا با فیگور های پرکاربرد ریتمیک در مترهای ساده و ترکیبی آشنا شوید.